Συνέντευξη: Βασίλης Κωστούλας

Εξαιτίας των οικονομικών επιπτώσεων της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισηγήθηκε παράταση της ευελιξίας στη δημοσιονομική πολιτική των κρατών-μελών και το 2023. Εσείς εκφράσατε κάποιες επιφυλάξεις, προτρέποντας για σύσφιγξη της δημοσιονομικής πολιτικής, παρά τη σύσταση της Κομισιόν. Θα θέλατε να διευκρινίσετε τι σημαίνει αυτό στην πράξη για την περίπτωση της Ελλάδας; Θα πρέπει κατά τη γνώμη σας, παρά τις έκτακτες συνθήκες, να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα το ελληνικό κράτος; Σε τι ύψος;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την παράταση ισχύος της γενικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Τα τρέχοντα δημοσιονομικά δεδομένα θα επέτρεπαν και μια άλλη ανάγνωση, ωστόσο, για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθοριστικός παράγοντας υπήρξε η μεγάλη αβεβαιότητα. Σημαντικό είναι τώρα τα κράτη-μέλη να μην κάνουν κατάχρηση της ρήτρας. Θα πρέπει όλοι μας να εξετάσουμε επακριβώς ποιες δαπάνες είναι πραγματικά απαραίτητες και ποιες προτεραιότητες θα πρέπει να τεθούν. Η οικονομία της Ελλάδας έχει ανακάμψει ικανοποιητικά μετά την πανδημία του κορωνοϊού, καλύτερα απ’ ό,τι σε πολλά άλλα ευρωπαϊκά κράτη.

Η Γερμανία θα αυστηροποιήσει επίσης τη δημοσιονομική της πολιτική; Ή θα αξιοποιήσει την πλεονεκτική της θέση να διαθέτει χαμηλότερο δημόσιο χρέος σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης;

Θα μιλούσα μάλλον για μια κανονικοποίηση, παρά για μια αυστηροποίηση της δημοσιονομικής πολιτικής. Μετά τις υψηλές πρόσθετες δαπάνες των δύο τελευταίων ετών, θα ήθελα να επιστρέψω σε μια ουδέτερη δημοσιονομική πολιτική. Το κράτος δεν θα πρέπει να αναζωπυρώνει τον πληθωρισμό. Στη Γερμανία το φρένο χρέους, που είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο, μας υποχρεώνει να τηρήσουμε και πάλι τις διατάξεις για το δημόσιο χρέος. Αυτό ενισχύει την αξιοπιστία των θεσμών μας και μας επιτρέπει τη δημιουργία ενός δημοσιονομικού αποθέματος, ώστε να είμαστε θωρακισμένοι για μελλοντικές κρίσεις.

Δημοσιονομική πειθαρχία σημαίνει υψηλοί φόροι για αυξημένα έσοδα ή χαμηλές δαπάνες για μειωμένα έξοδα;

Οι γερμανικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά επιβαρύνονται ήδη σημαντικά από τις μεγάλες αυξήσεις τιμών, ειδικά στον τομέα της ενέργειας. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό για εμένα να επιστρέψουμε τα πρόσθετα έσοδα, που εισρέουν στο κράτος λόγω του υψηλού πληθωρισμού, στους πολίτες και κυρίως στις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί περισσότερο. Σε ό,τι αφορά τις δαπάνες, έχει υπάρξει συνεννόηση εντός της ομοσπονδιακής κυβέρνησης οι προτεραιότητες να τίθενται με συνέπεια και να ελέγχεται η αποτελεσματικότητά τους. Οι αυξήσεις φόρων θα ήταν αντιπαραγωγικές.

Σε κάθε περίπτωση, εκκρεμεί η συζήτηση για το μακροπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο της Ευρωζώνης. Πότε θα γίνει αυτή η διαβούλευση και τι αλλαγές θα μπορούσαμε να δούμε; Παρεμπιπτόντως, πώς ακούτε το σενάριο εργασίας του ESM για διατήρηση του ελλείμματος έως 3% του ΑΕΠ, αλλά ανώτατο όριο χρέους στο 100% του ΑΕΠ από 60% που είναι σήμερα;

Χρειαζόμαστε εθνικές οικονομίες που αναπτύσσονται και παρουσιάζουν δημοσιονομική σταθερότητα. Οι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες αποτελούν σημαντική προϋπόθεση ώστε αυτό να διασφαλιστεί. Στις κρίσεις που περάσαμε, το συγκεκριμένο σύστημα κανόνων απέδειξε ότι είναι ευέλικτο. Τους τελευταίους μήνες έχουν υπάρξει πολλές συζητήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με την επανεξέταση του πλαισίου αυτού. Θα χρειαστούμε και μελλοντικά ένα συνεπές σύστημα για τη μείωση του δημόσιου χρέους. Η αύξηση του ορίου του χρέους θα κινούνταν προς τη λάθος κατεύθυνση. Ειδικά η χώρα σας έχει πικρή εμπειρία από το υψηλό δημόσιο χρέος. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα υπολόγιζα σε μια τέτοια πρόταση ούτε εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές γεωπολιτικές εξελίξεις, που αναπόφευκτα δημιουργούν την τάση για αύξηση των αμυντικών δαπανών. Η Γερμανία ανήκει στις χώρες που θα επενδύσουν σε αυτόν τον τομέα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ελλάδα, αντιμέτωπη με την τουρκική επιθετικότητα, δαπανά ήδη για την άμυνα αξιοσημείωτο ποσοστό του ΑΕΠ της. Στο πλαίσιο αυτό, πώς ακούτε προτάσεις όπως η εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς υπολογισμούς;

Οι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες ισχύουν φυσικά και για τις αμυντικές δαπάνες. Θα πρέπει να επιμείνουμε σε αυτό.

Πώς αξιολογείτε την πρόοδο η οποία έχει επιτευχθεί στην ελληνική οικονομία; Σε ποια σημεία εντοπίζετε ενδεχομένως περιθώρια για περαιτέρω βελτίωση;

Η ελληνική οικονομία ξεπέρασε πολύ γρήγορα την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία. Ο ρυθμός ανάπτυξής της ήταν το 2021 μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρώπη. Αυτό δείχνει ότι η ελληνική οικονομία έχει γίνει πλέον πιο ανθεκτική. Το ποσοστό ανεργίας υποχωρεί εδώ και χρόνια. Με το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας η ελληνική κυβέρνηση παρουσίασε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση του αναπτυξιακού δυναμικού της χώρας. Για το πρόγραμμα αυτό λαμβάνει σημαντική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ενωση με πόρους από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες των οποίων το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας ακολουθεί ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα. Αυτό θα βοηθήσει στην περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη, για παράδειγμα μέσω της ψηφιοποίησης των διοικητικών και δικαστικών διαδικασιών.

Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας είναι το υψηλότερο στην Ευρωζώνη, αλλά απολαμβάνει ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής. Πόσο ασφαλής αισθάνεστε ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο;

Η βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών είναι προς ίδιον συμφέρον της Ελλάδας. Η μείωση του δημοσίου χρέους χρειάζεται μεγάλη υπομονή. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι είναι σε θέση να αντεπεξέλθει σε τέτοιες προκλήσεις.

Σε ποιους τομείς θεωρείτε ότι μπορούν να επενδύσουν περισσότερο οι επιχειρήσεις της χώρας σας, με αμοιβαίο όφελος για τη Γερμανία και την Ελλάδα;

Οι ελληνικές και γερμανικές επιχειρήσεις συνεργάζονται καλά εδώ και χρόνια, κάτι που είναι προς το κοινό μας συμφέρον και διευκολύνεται από την ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά. Η απόφαση σχετικά με τους τομείς στους οποίους θα επενδύσουν οι γερμανικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα εναπόκειται φυσικά στις ίδιες τις επιχειρήσεις. Η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι μια πρόκληση για πολλές επιχειρήσεις στην Ευρώπη και αφορά τόσο τις ελληνικές όσο και τις γερμανικές επιχειρήσεις.

Μια σχολή οικονομικής σκέψης στη Γερμανία θεωρεί ότι η χώρα σας, η οποία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ευρωπαϊκής πολιτικής, δεν θα μπορέσει να πετύχει τους στόχους της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού χωρίς γενναίες δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές και αντίστοιχες πολιτικές. Ποια είναι η γνώμη σας;

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η οικολογική αναδιάρθρωση της εθνικής μας οικονομίας αποτελούν τις κεντρικές προκλήσεις της εποχής μας. Προκειμένου οι πολίτες και οι επιχειρήσεις να μπορέσουν να διαμορφώσουν τη μετάβαση αυτή, θα πρέπει προπάντων να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Αλλά φυσικά σημαντικό ρόλο παίζουν και οι στοχευμένες δημόσιες επενδύσεις, καθώς και η προώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων.

Εκ του αποτελέσματος, θα λέγατε ότι η Γερμανία έκανε λάθη στη στρατηγική της για την ενεργειακή της ασφάλεια; Πώς διαμορφώνεται η προοπτική της γερμανικής οικονομίας με δεδομένο την εκτόξευση των τιμών και την εξάρτηση από τα ρωσικά αποθέματα ενέργειας;

Η μονομερής εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία ήταν λάθος. Το αναγνωρίσαμε και τώρα διαφοροποιούμε τις πηγές ενέργειάς μας, προκειμένου να είμαστε μελλοντικά πιο ανεξάρτητοι. Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο εδώ. Διαφοροποιώντας τις πηγές ενέργειάς μας, μειώνουμε την πίεση στις τιμές. Πέραν τούτου, εργαζόμαστε πάνω σε εμπορικές συμφωνίες, ώστε να ξεπεράσουμε τα προβλήματα στην εφοδιαστική μας αλυσίδα και να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε οικονομική ανάπτυξη.

Με ποιο σενάριο δουλεύετε στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών; Πώς θα εξελιχθεί ο πληθωρισμός;

Η οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία του κορωνοϊού επιβαρύνεται σημαντικά από τις επιπτώσεις του επιθετικού ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία. Επιπλέον, ο πληθωρισμός κυμαίνεται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι η πίεση στις τιμές λόγω των καυσίμων και των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα θα υποχωρήσει πάλι σταδιακά. Υπάρχει, όμως, και ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε μια κατάσταση με υψηλό πληθωρισμό και χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης, τον λεγόμενο στασιμοπληθωρισμό. Αυτόν τον κίνδυνο θα πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να μην ασκηθεί επιπλέον πίεση στις τιμές και από την πλευρά του κράτους. Για να αυξήσουμε μεσοπρόθεσμα τις αναπτυξιακές μας προοπτικές χρειαζόμαστε προ πάντων ευνοϊκές συνθήκες για καινοτομία και ίδρυση επιχειρήσεων, λιγότερη γραφειοκρατία και κινητοποίηση ιδιωτών επενδυτών.

www.kathimerini.gr